Latarnik Henryka Sienkiewicza to nowela o samotności i nadziei, o poszukiwaniu sensu własnej egzystencji i swojego miejsca we wszechświecie. Pokazuje, jak bolesnym losem dla człowieka jest poczucie, że nigdzie nie przynależy – tak, jakby stopniowo zatracał własną tożsamość.
Dla uczniów zapoznających się z tym krótkim utworem to okazja, by oswoić się z ważnymi wydarzeniami w historii Polski, a przede wszystkim z ich następstwami. Główny bohater, Skawiński, jest tułaczem i emigrantem, który musiał wyjechać z ojczystych stron po powstaniu listopadowym. Na podstawie jego biografii łatwo wysnuć wniosek, że należy do ludzi ceniących sobie wolność nade wszystko – brał udział w licznych wojnach, których celem było zdobycie niepodległości. Sam jednak nie znalazł dla siebie właściwego miejsca i zestarzał się w poczuciu, że nigdzie nie udało mu się zapuścić korzeni.
Rozwiązując test z lektury Latarnik uczeń porządkuje sobie wiadomości na temat osoby Skawińskiego, który u schyłku życia pragnie już przede wszystkim spokoju. Dlatego posada w latarni morskiej wydaje się dla niego stworzona – powtarzalność czynności, cisza, samotność w towarzystwie własnych myśli. Tym bardziej zaskakujący okazuje się fakt, że to tam w życiu Skawińskiego ma miejsce doniosły przełom. Niespodziewanie odnajduje coś, co – jak sądził – zagubił już na zawsze. I chociaż płaci za to dość wysoką cenę, to jednak wreszcie, po wielu, wielu latach, może sobie powiedzieć, że symbolicznie dotarł do celu.
